Çocuklarını ilk kez yalan söylerken yakalayan ebeveynler için bu an dehşet anı gibidir.
Küçücük çocukları ilk kez yalan söylemiştir onlara dair tüm umutları hayalleri öğretileri yerle
bir olmuş ve gelecek için karamsar senaryolar üretilmiştir bile, bir de kapıldıkları dehşete
eşlik eden bir tepki vermişlerdir çocuklarına. Çocukta ben korkunç bir şey yapmış olmalıyım
fikrine kapılmıştır bir kere ve ebeveynlerinden katı tepkiler görmüş hatta belki ceza bile
almıştır. Tüm bunlar yaşanırken çocuk acaba gerçekten yalan mı söylemiştir? yalan nedir?
Çocuk yalan kavramının ne olduğunu biliyor mu? Çocukların hayal güçlerini kullanarak
uydurdukları hikayeler izledikleri videolardan okunulan kitaplardan ve çevreden gördükleri
öğrendikleri ve hayal güçleriyle birleştirdiklerinden ibarettir aslında. Okulda Paris seyahatini
abartarak anlatan bir çocuk elbette ki yalan söylemiyordur daha fazla reaksiyon almak için
sadece abartıyordur. Dolayısıyla çocuklara yalan söylediklerini düşündüğünüzde verilen
tepkiler iyi veya kötü onun bu davranışını pekiştirmekten öteye geçemeyecektir. Burada
dikkat edilmesi gereken şey onun yalan olup olmadığını anladığınıza emin olduğunuzdur.
Çocuklar hayal dünyalarını ve efsanevi kahramanları çok severler ve onların gerçek olduğuna
inanmak onları mutlu eder dolayısıyla bunu akşam yemeğinde yediklerini anlattıkları gibi
gerçek olduklarına inanarak anlatırlar. Tüm bunlar çocuğun yaratıcılığıdır verilen cezalar,
aşırı tepkiler, düzeltmeler çocuğun yaratıcılığını ketleyecektir. Bunun yerine dinlemek,
heyecanlanmak aşırı abartılı, ölçüsüz, tehlikeli, kötü içerikleri sorgulamak yeterli olacaktır.
Bir diğer yaşantı ise genellikle yapılan yaramazlığı gizleme yönündedir. Ben yapmadım o
yaptı cümlesi aslında yalan değil sonunda karşılaşacağı cezadan, azarlanmadan, olumsuz
davranışlardan kaçma tepkisidir. Çocuğunuzdan bu ve bezeri cümleleri sıkça duyuyorsanız
onun yalan söylediğini düşünmek yerine verdiğiniz tepkileri sorgulamanız gerekmektedir.
Çocuklar ancak 6-7 yaş civarı başkalarını bilinçli olarak aldatmaya başlarlar. Bu ve
benzeri durumlarda da katı ve baskıcı tutum hiçbir işe yaramayacaktır bunun yerine yalan
söyleminin uygunsuz bir davranış olduğu yaş ve gelişime uygun bir şekilde izah edilmelidir.
ancak burada kritik olan nokta çocuğunuz eğer yalan söylüyorsa yani sizi kandırıyor,
yanıltıyorsa bunun altında çözümleyemediği bir sorun/problem var demektir bunu irdelemek
ve sorgulamak doğru bir adımdır. Çocuklar genellikle cezadan kaçmak, utanç duygusunu
bastırmak, ebeveynlerini hayal kırıklığına uğratmak istememek ya da birini kardeş, abla,
genellikle arkadaş korumak istedikleri için bu yola başvururlar. Bu durumların yanı sıra
ebeveynleri ve yakın çevrelerinde yalan davranışı gözlemlerlerse bunun model alıp onlarda
uygularlar. Son olarak ebeveynlerin çocuklarına verdikleri basit sözleri tutmamaları bile onlar
için önemlidir ve bu davranışı çocuklarınızdan görmek sizi bu noktada şaşırtmamalıdır.
Ebeveynlere düşen görevlerin başında dürüstlüğü ve tutarlılığı esas almak, uzlaşmacı ve
çözüm odaklı yaklaşmak, doğru ve yanlış davranışı yerinde ve kararlı bir şekilde ifade etmek,
çocuğun sınırlarını ve kapasitesini zorlamamak ve basit temel öğretileri vermeleri önem
taşımaktadır.
Ağaç yaş iken eğilir.
